این قبرستان تقریبا ۷۵ هکتار است و در حاشیه جنوبی رودخانه زاینده رود (در انتهای یکی از محورهای تاریخی شمالی–جنوبی شهر اصفهان) واقع شده است. این قبرستان از سمت غرب به خیابان مصلی، از بخش جنوب به خیابان سعادت آباد، از قسمت شرق به خیابان های سجاد و بهار و از قسمت شمال به خیابان میر منتهی می شود.
تخت فولاد که با عناوین لسان الارض و بابا رکن الدین نیز شناخته می شود نام یکی از قبرستان های قدیمی اصفهان است که قدمت آن به طور دقیق مشخص نیست اما گفته می شود که مربوط به قرن چهارم هجری تاکنون است البته طبق برخی آثار موجود در قبرستان تخت فولاد به نظر می رسد قدمت آن به دوران قبل از اسلام باز می‌گردد. در واقع مورخان با توجه به مقبره یوشع نبی در تکیه لسان الارض، این را پذیرفته اند که قدمت آن به زمان پیش از اسلام می رسد اما همه اخبار و اطلاعاتی که در خصوص این قبرستان وجود دارد مربوط به قرن چهارم هجری تاکنون است.
این قبرستان اجزای مختلفی دارد که هر کدام از آن ها ارزش تاریخی بسیار زیادی دارند از جمله می توان به آرامگاه بابا رکن الدین، تکیه لسان الارض تکیه میرفندرسکی، سنگ قبر بابا فولاد حلوایی، تکیه آغا باشی، تکیه بروجردی ها، تکیه تویسرکانی ها، تکیه خاتون آبادی، تکیه جویباره ای، تکیه سید العراقین، تکیه ریزی ها، تکیه شهشهانی، تکیه فیض، ، تکیه مادر شاهزاده، تکیه میرزا رفیعا، تکیه واله، تکیه چهار سوقی، تکیه کازرونی، آرامگاه بیدآبادی اشاره کرد. همه این اجزا به صورت جداگانه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و نام قبرستان نیز به صورت کامل در این فهرست به چشم می خورد.
روایات مختلفی در خصوص این قبرستان وجود دارد. یکی از مهمترین روایات قبرستان تخت فولاد مربوط به دوره دیلمیان است که طبق آن یکی از سرداران نظامی به نام پولاد بازو در این محل قصر کوچکی داشته و تخته سنگی سکو مانندی ساخته بود که روی آن می نشست و مسابقات کشتی را تماشا می کرد.
گفته می شود در قرون هفتم تا دهم هجری قمری این قبرستان یکی از مکان های مهم شهر برای عبادت و ریاضت کسانی همچون بابا رکن الدین و بابا فولاد بوده است و ایشان در آن مکان عبادتگاهی مخصوص خویش، ساخته بودند. در زمان صفویه کاروانسرایی در کنار آن احداث شد که همچنان آثاری از آن بازمانده است. در دوران صفویه قبرستان تخت فولاد یک قبرستان اختصاصی بود و تنها افراد خاصی را در آن دفن می کردند.
قبرستان تخت فولاد بعدها به یک قبرستان همگانی تبدیل شد. روند تخریب این قبرستان از دوره صفوی شروع شد و تا دوره قاجار ادامه یافت. اوج این تخریب ها در دوره حکومت ظل السطان، فرزند ناصرالدین شاه بود که بسیاری از بناها تخریب گردید. در دوران پهلوی تعداد بسیار زیادی از آرامگاه های آن به مقابر خصوصی تبدیل شد تا اینکه در سال ۱۳۶۳ دفن اموات، به غیر از شهدای جنگ ایران و عراق، در این قبرستان متوقف گردید.
عکس ها : مهدی زرگر
لینک کوتاه | http://www.zhiyar.net/9EI1c
آدرس گوگل قبرستان تاریخی تخت فولاد اصفهان
